Historyczna decyzja Kościoła Anglii pogłębia kryzys tożsamości i podziały doktrynalne
LONDYN, 3 października 2025 r. – Kościół Anglii ogłosił decyzję, która przejdzie do historii: Sarah Mullally, dotychczasowa biskup Londynu, została mianowana nowym Arcybiskupem Canterbury. Po raz pierwszy w dziejach tej urzędującej od 597 roku instytucji, czyli z okresu poprzedzającego powstanie anglikanizmu, stanowisko to obejmie kobieta. Choć zwolennicy decyzji mówią o „przełomie” i „znaku czasu”, wielu wierzących postrzega ten krok jako kulminację odchodzenia Kościoła Anglii od fundamentów wiary chrześcijańskiej.
Historyczna rola urzędu a współczesne napięcia
Arcybiskup Canterbury od wieków pełni funkcję najwyższego rangą duchownego Kościoła Anglii i duchowego lidera całej Wspólnoty Anglikańskiej, liczącej ponad 85 milionów wiernych w 165 krajach. Choć nie posiada formalnej jurysdykcji nad innymi prowincjami, jego autorytet ma charakter symboliczny i jednoczący – to on koronuje monarchów, reprezentuje Kościół w debatach publicznych i strzeże jedności wspólnoty (primus inter pares).
W przeszłości urząd ten kojarzony był z obroną ortodoksji i integralności doktrynalnej – Arcybiskupi Canterbury wielokrotnie stawali w obronie wiary apostolskiej wobec sporów teologicznych i kryzysów społecznych. W tym świetle nominacja Sarah Mullally, popierającej liberalne reformy w obszarze seksualności i ordynacji, ma znaczenie znacznie szersze niż tylko personalne.
Sarah Mullally (63 l.) nie ma klasycznego zaplecza teologicznego. Przez wiele lat pracowała jako pielęgniarka onkologiczna, a następnie została najmłodszym w historii głównym urzędnikiem ds. pielęgniarstwa w Anglii. Dopiero później wstąpiła do stanu duchownego i stosunkowo szybko awansowała w hierarchii kościelnej. Jej kariera postrzegana jest przez część środowisk jako przykład administracyjnego, a nie teologicznego modelu przywództwa¹.
Entuzjazm liberalnych środowisk
Nominacja została entuzjastycznie przyjęta przez środowiska liberalne oraz część władz państwowych. Watykan, mimo fundamentalnych różnic w rozumieniu kapłaństwa, wystosował gratulacje – kardynał Kurt Koch wyraził nadzieję, że Mullally będzie „narzędziem komunii i jedności”².
Król Karol III podkreślił globalne znaczenie jej urzędu, a południowoafrykańscy anglikanie nazwali nominację „historyczną” i „serdecznie ją przywitali”³. Rada Ewangelikalna Kościoła Anglii (CEEC) wezwała do modlitwy za Mullally, życząc jej, by poprowadziła Kościół w „odnowionym przedstawianiu niezmiennej Ewangelii światu”⁴.
Ostra reakcja Światowej Konferencji na rzecz Przyszłości Anglikanizmu
Decyzja wywołała jednak gwałtowną krytykę w konserwatywnych prowincjach anglikańskich, zwłaszcza w Afryce i Azji, które stanowią większość światowego anglikanizmu. Global Anglican Future Conference (GAFCON) – w języku polskim Światowa Konferencja na rzecz Przyszłości Anglikanizmu – czyli ruch zrzeszający m.in. Nigerię, Rwandę i Ugandę, wyraził „głęboki smutek” i ostrzegł, że nominacja pogłębi istniejące już pęknięcia we Wspólnocie⁵.
GAFCON przypomniał, że biblijny model przywództwa kościelnego nie przewiduje ordynacji kobiet na biskupów, odwołując się do fragmentów takich jak 1 Tm 2:12 („Nie pozwalam kobiecie nauczać ani mieć władzy nad mężczyzną”) oraz 1 Kor 14:34 („Kobiety niech milczą w zgromadzeniach”)⁶. Arcybiskup Rwandy Laurent Mbanda podkreślił, że większość wspólnot anglikańskich pozostaje wierna „męskiemu tylko biskupstwu zgodnemu z Biblią”⁷.
Zarzuty ideologizacji i „postchrześcijańskiego przywództwa”
Wielu krytyków zwraca uwagę, że nominacja Mullally ma wyraźny wymiar ideologiczny. W opinii niektórych komentatorów, decyzja została podjęta nie tyle z powodu jej kompetencji teologicznych czy duszpasterskich, ile jako „symboliczny ukłon w stronę feministycznych wartości”⁸. Wall Street Journal zauważył, że Mullally sama identyfikuje się jako feministka, co dla środowisk konserwatywnych było potwierdzeniem liberalnego kierunku⁹.
Niektórzy publicyści anglikańscy, jak redaktorzy Anglican.ink, określili jej przywództwo jako „czystą esencję wszystkiego, co poszło nie tak w Kościele Anglii”¹⁰ oraz przykład „postchrześcijańskiego przywództwa”, charakteryzującego się niejasnym językiem doktrynalnym i przyzwoleniem na praktyki sprzeczne z biblijną moralnością¹¹.
W najbardziej radykalnych wypowiedziach konserwatywnych komentatorów pojawia się nawet teza, że Mullally „nie reprezentuje chrześcijaństwa w biblijnym sensie”¹². Choć tego typu opinie mają charakter publicystyczny, pokazują skalę kryzysu zaufania i napięć doktrynalnych.
Proces liberalizacji Kościoła Anglii
Nominacja Mullally wpisuje się w długotrwały proces liberalizacji Kościoła Anglii:
- W XX wieku przyjęto historyczno-krytyczne podejście do Biblii, co osłabiło postrzeganie Pisma jako nieomylnego autorytetu.
- W latach 1987–2015 stopniowo dopuszczano kobiety do święceń diakońskich, kapłańskich i biskupich.
- Od lat 2000. Kościół otworzył się na dialog z osobami LGBT w ramach programu Living in Love and Faith.
- W 2023 r. Synod Generalny oficjalnie dopuścił błogosławienie par jednopłciowych — decyzję, którą wielu uznało za punkt zwrotny i odejście od tradycyjnego nauczania moralnego¹³.
Teologiczny punkt widzenia
Z perspektywy konserwatywno-teologicznej, kryzys wokół nominacji Mullally nie dotyczy wyłącznie kwestii płci czy społecznych reform. Chodzi o autorytet Pisma Świętego, ciągłość apostolskiej wiary oraz tożsamość Kościoła.
Jeśli Arcybiskup Canterbury — historycznie strażnik ortodoksji — obejmuje urząd przy jednoczesnym odrzucaniu biblijnych norm dotyczących przywództwa i seksualności, stawia to pod znakiem zapytania spójność doktrynalną całej wspólnoty. Dla wielu konserwatywnych wiernych jest to nie tyle „nowy rozdział historii”, co sygnał głębokiego kryzysu wiary i tożsamości.
Global South Fellowship of Anglican Churches już zapowiedziało „modlitwę i rozeznanie”, sugerując możliwość dalszego dystansowania się od struktur Canterbury¹⁴. Niektóre prowincje rozważają nawet alternatywne modele przywództwa i jedności. Istnieje realne ryzyko, że nominacja Mullally stanie się katalizatorem faktycznego rozłamu w światowym anglikanizmie — rozłamu nie tylko instytucjonalnego, ale przede wszystkim teologicznego.
Przypisy
- Evangelicals Now, „Career First, Theology Second: A Profile of Sarah Mullally”, wrzesień 2025.
- Vatican News, „Cardinal Koch congratulates new Archbishop of Canterbury”, 3 października 2025.
- Anglican Church of Southern Africa, Official Statement, 3 października 2025.
- CEEC, Official Press Release, 3 października 2025.
- GAFCON Press Office, „Statement on the Appointment of Sarah Mullally”, 3 października 2025.
- Biblia, 1 Tm 2:12; 1 Kor 14:34.
- Laurent Mbanda, wypowiedź dla GAFCON Media, 4 października 2025.
- Charisma Magazine, „Symbolic Feminism or Spiritual Leadership?”, październik 2025.
- Wall Street Journal, „Who Is Sarah Mullally, the Anglican Church’s First Female Leader”, 3 października 2025.
- Anglican.ink, „The Lanyard Class: Archbishop Sarah Mullally is the pure distilled essence of everything wrong with the Church of England”, 3 października 2025.
- Anglican.ink, komentarze redakcyjne, październik 2025.
- Charisma Magazine, „Church of England Names First Female Archbishop Amid Backlash Over Unbiblical Views”, październik 2025.
- Church of England General Synod, Official Vote Record on Same-Sex Blessings, luty 2023.
- Global South Fellowship of Anglican Churches, Statement, 5 października 2025.